Borderline można skutecznie leczyć. Badania potwierdziły, że terapia pomaga wielu osobom zmagającym się z tym problemem.
Jeszcze niedawno sądzono, że w przypadku osób cierpiących na borderline poprawa funkcjonowania jest prawie niemożliwa, ale na szczęście długofalowe badania nie potwierdziły tego przekonania. Z czasem wielu pacjentów wraca do zdrowia. U prawie połowy z nich poprawa następuje w ciągu dwóch lat, po dekadzie u 86 proc. dochodzi do trwałego złagodzenia objawów. Co ciekawe stan wielu chorych poprawia się nawet pomimo braku ciągłości leczenia. Oczywiście systematyczna terapia przyspiesza powrót do zdrowia.
Psychoterapia indywidualna w leczeniu zaburzenia osobowości
Metod pracy z pacjentami z borderline jest sporo. Są to m.in. terapia poznawczo-behawioralna, dialektyczno-behawioralna, program STEEPS, oraz ciesząca się w ostatnim czasie coraz większą uwagą terapeutów, badaczy i samych pacjentów psychoterapia oparta na przeniesieniu – szczególny rodzaj terapii psychodynamicznej.
Choć psychoterapia psychodynamiczna znana jest od kilku dekad, to psychoterapia psychodynamiczna oparta na przeniesieniu (ang. tranference-focused therapy) stanowi dorobek badawczy ostatnich kilkunastu lat. Badania1,2 pokazują, że ten typ terapii prowadzi do trwałych zmian w osobowości pacjenta, które utrzymują się po zakończeniu terapii.
W terapii zaburzeń osobowości, w tym zaburzenia osobowości o typie borderline, można zastosować m.in. podejście eksploracyjne. Taka terapia stawia sobie za zadanie zmianę struktury osobowości. Terapeuta kładzie nacisk na bieżące problemy, ale zwraca też uwagę na dzieciństwo i problemy rozwojowe. Najważniejszym i pierwszym celem tej terapii jest zmniejszenie liczby zachowań autodestrukcyjnych i mogących przeszkodzić w leczeniu. Później pracuje się nad poczuciem własnej tożsamości i akceptację jej oraz nawiązywaniem stałych i opartych na zaufaniu relacji z innymi. Na tym etapie ważna jest także nauka tolerowania samotności i separacji.
Spotkania w ramach terapii wspierającej odbywają się rzadziej niż w przypadku podejścia eksploracyjnego. Ten rodzaj leczenia ma raczej zastopować skłonności samobójcze i autodestrukcyjne, niekoniecznie dokonując wglądu w odległe zdarzenia, które mogły je wywołać. W takich sytuacjach włącza się także leczenie psychiatryczne. Zadaniem przyjmowania leków zleconych przez lekarza psychiatrę jest unormować stan emocjonalny pacjentki lub pacjenta, tak, aby terapia mogła być jak najbardziej efektywna.
Leczenie borderline a terapia grupowa, rodzinna i partnerska
Cierpiącym na BPD proponuje się także terapię grupową. W grupie mogą być osoby z zaburzeniem z pogranicza (lepiej i gorzej funkcjonujące), a także pacjenci z innymi problemami. Terapia grupowa, choć bywa trudna dla osób z zaburzeniem z BPD, ponieważ wiąże się z ekspozycją społeczną i dużą liczbą interakcji, co generuje niekiedy silne emocje, może przynieść wiele korzyści. Można łączyć obie formy terapii: indywidualną i grupową.
Czasami pojawia się potrzeba przeprowadzenia terapii rodzinnej. Pacjenci z borderline często mają i miały w dzieciństwie nieprawidłowe relacje z rodzicami. W przypadku nastolatków i młodych dorosłych w terapii biorą udział rodzice, a czasami również rodzeństwo. Jeśli chodzi o osoby starsze, będące w stałym związku, w leczeniu będzie uczestniczył partner, a czasami także dzieci. Jest to wówczas terapia partnerska lub inaczej terapia par. Czy terapia rodzinna jest możliwa i czy przyniesie korzyść musi ocenić terapeuta, wszystko zależy od konkretnej sytuacji.
Jeśli chory ma znaczące problemy z mówieniem o swoich przeżyciach możliwe jest zastosowanie terapii wykorzystującej malarstwo, rysowanie, muzykę i ruch do wyrażanie swoich uczuć i emocji. Taki rodzaj terapii jest szczególnie często spotykany na oddziałach dziennych psychiatrycznych lub na oddziałach szpitalnych. Hospitalizacja jest wskazana, gdy stan osoby z zaburzeniem osobowości pogarsza się w takim stopniu, że nie jest ona w stanie samodzielnie zadbać o swoje zdrowie i codzienne funkcjonowanie.
Leczenie borderline – jakie jest najlepsze?
Trudno powiedzieć, który rodzaj terapii jest najlepszy – odpowiednią metodę trzeba dobrać do konkretnego pacjenta. Leczenie polega na współpracy, forma terapii musi być akceptowana dla obu stron. Zgłaszająca się do terapeuty osoba powinna wiedzieć na jakie efekty może liczyć i kiedy mniej więcej je osiągnie. Psychoterapia zaburzeń osobowości często trwa wiele miesięcy, ale długoterminowy wysiłek ma większe szanse przynieść stabilną zmianę w życiu osoby, która utrzyma się długo po zakończeniu leczenia.
Bardzo ważne są także konkretne i jasne cele terapii, które są przejrzyste i zrozumiałe dla osoby, chcącej podjąć leczenie. Dlatego tak ważny jest proces diagnozy, który może niekiedy zająć 3-5 spotkań. Tylko dzięki dogłębnej diagnozie możliwe jest dobranie właściwych celów terapii, a te z kolei warunkują efektywność dalszej pracy.
W PROPSYCHE prowadzimy kompleksowe ambulatoryjne leczenie osób z zaburzeniem osobowości. W jednym ośrodku oferujemy indywidualną psychoterapię psychodynamiczną, terapię rodzinną i par oraz leczenie farmakologiczne prowadzone przez specjalistę lekarza psychiatrę. Oferujemy opiekę terapeutyczną dla osób z zaburzeniami osobowości oraz wsparcie dla ich bliskich.
O prowadzonej w PROPSYCHE terapii przeczytasz tutaj.
Piśmiennictwo:
1 Levy KN, Meehan KB, Kelly, KM, i in.: Change in attachment patterns and reflective function in a randomized control trial of transference-focused psychotherapy for borderline personality disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(6):1027-1040, 2006.
2 Clarkin, J.F., Levy, K.N., Lenzenweger, M.F., & Kernberg, O.F. (2007). Evaluating three treatments for borderline personality disorder: a multiwave study. American Journal of Psychiatry, 164, 922-928.
Aktualny spis publikacji dostępny jest na stronie The Personality Disorders Institute tutaj.
Podczas pisania artykułu wykorzystano publikację Jerolda J. Kreismana i Hala Strausa Nienawidzę cię! Nie odchodź! wydaną przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego w 2018 roku.
