Osobowość obsesyjno-kompulsywna, osobowość histrioniczna, osobowość narcystyczna powodują, że trudno nam odnaleźć zdrową równowagę psychiczną i dostosowywać funkcjonowanie do wymagań danej sytuacji.
Gdy w różnych obszarach życia wynikający z osobowości styl naszego ogólnego funkcjonowania jest zbyt sztywny, przez co niezmiernie trudno jest nam dostosować się do zmian oraz przeżywamy wielokrotnie te same charakterystyczne trudności (np. często wchodzimy w konflikt z szefem niezależnie od miejsca pracy lub w naszych związkach zawsze prędzej czy później pojawiają się trudne do rozwiązania konflikty) warto rozważyć konsultację ze specjalistą (psycholog lub psychiatra).
Czym jest zaburzenie osobowości?
Osobowość można zdefiniować jako pewien zbiór cech, które opisują sposób naszego funkcjonowania. Dotyczy to zarówno tego jak myślimy o świecie, jaki mamy stosunek do siebie, swojej pracy, ale także jak funkcjonujemy w bliskich relacjach i jak radzimy sobie ze stresem. Osobowość można przyrównać także do swoistego centrum dowodzenia, które odpowiada za utrzymywanie równowagi psychicznej i integrowanie różnego rodzaju bodźców. Osobowość to także charakterystyczny dla nas sposób radzenia sobie z wyzwaniami codziennego życia.
Z kolei zaburzenie osobowości to taki stan, kiedy nasilenie wspomnianych cech osobowości sprawia, że trudno jest nam odnaleźć zdrową równowagę psychiczną i dostosowywać swoje funkcjonowanie do wymagań danej sytuacji. Przykładowo, perfekcjonizm czy też bardzo duża dbałość o detale mogą być bardzo przydatne, gdy pracujemy w kontroli jakości, ale jeżeli nasz perfekcjonizm nie pozwala nam spędzić czasu wolnego inaczej, aniżeli na sprzątaniu mieszkania, powinno nas to niepokoić.
Z kolei jeżeli lubimy wszelkie ważne dla związku decyzje konsultować z partnerem lub partnerką, być może przyczyniamy się w ten sposób do umocnienia relacji między sobą, ale gdy niemożność skonsultowania jakiejś sprawy, która de facto dotyczy przede wszystkim nas samych, wywołuje w nas lęk i paraliżuje nasze funkcjonowanie, może to już wskazywać na zaburzenie osobowości.
Choć słowa zaburzenie osobowości mogą odstraszać, to tak naprawdę znaczą tylko tyle, że nauczyliśmy się w życiu, często ze względu na wcześniejsze trudne doświadczenia, radzić z trudnościami emocjonalnymi w taki sposób, który choć kiedyś się sprawdzał, np. gdy byliśmy dziećmi, to obecnie prowadzi do cierpienia, a my samodzielnie nie potrafimy tego stylu funkcjonowania zmienić. Należy zaznaczyć też, że zaburzenie osobowości nie jest chorobą i dotyczyć może zarówno kobiet, jak i mężczyzn. O zaburzeniu osobowości dobrze pomyśleć w kategoriach bardzo trudnego charakteru, który prowadzi do szeroko rozumianego cierpienia (od notorycznej przewlekłej chandry po intensywne konflikty z bliskimi).
Typy zaburzeń osobowości
W zależności od typu zaburzenia (np. osobowość obsesyjno-kompulsywna, osobowość histrioniczna, osobowość narcystyczna) i jego nasilenia w różnym stopniu będziemy w stanie wspomniane cierpienie zauważać. Na przykład, mężczyzna o osobowości silnie narcystycznej może w ogóle nie widzieć, że przez ciągłe wywyższanie się i nieustającą krytykę innych sprawia komuś przykrość. Co więcej, może być przekonany, że oddaje innym przysługę, wskazując ich niedociągnięcia, bo wówczas mogą coś z tymi „brakami” zrobić. Inną kwestią jest, czy jakiekolwiek niedociągnięcia obiektywnie występują i czy jest potrzeba z nimi cokolwiek robić. Bywa, że zauważane przez osobę narcystyczną „niedociągnięcia” tak naprawdę nikomu innemu nie przeszkadzają, a także obiektywnie nie stanowią problemu.
Osobie silnie narcystycznej może być też trudno zauważyć cierpienie własne. Głęboka, szczera potrzeba bycia najlepszym, zauważanym oraz posiadania wysokich kompetencji może być realnie bardzo obciążająca. Wyobraźmy sobie, że za każdym razem kiedy tylko ktoś robi wśród naszych znajomych krok do przodu, odczuwamy bardzo silną potrzebę dorównania tej osobie – jest to szalenie obciążające na dłuższą metę. Osobie silnie narcystycznej niezmiernie trudno jest zauważyć swoje słabości i skonfrontować się z własnym cierpieniem, ponieważ oznaczałoby to uznanie w jakimś zakresie własnej niedoskonałości.
Na czym polega terapia zaburzeń osobowości?
Zaburzenie osobowości to stan, który rzadziej, aniżeli choroby psychiczne, np. depresja, wzbudza niepokój otoczenia. Osoby z tego typu problemami często bardzo cierpią i do psychoterapeuty trafiają niestety dopiero w momencie, kiedy napięcie psychiczne, problemy w pracy, w życiu osobistym lub sytuacja w rodzinie są nie do wytrzymania. Psychoterapia zaburzeń osobowości pozwala zmniejszyć nasilenie cech osobowości wywołujących znaczny dyskomfort i liczne trudności w życiu osobistym i zawodowym, a także wyposaża pacjentów w zdrowsze mechanizmy radzenia sobie ze stresem i napięciem psychicznym.
Psychoterapia i leki w leczeniu zaburzeń osobowości
Terapia zaburzeń osobowości ma zazwyczaj charakter długoterminowy, ponieważ dotyczy długo utrwalanych, a więc i trudnych do zmiany schematów myślenia, odczuwania i zachowania. Zmiana takiego ogólnego stylu funkcjonowania, który rozwijaliśmy latami i z którego korzystamy automatycznie, nie jest możliwa pod wpływem krótkotrwałego treningu, choć różne formy psychoedukacyjne i treningu mogą stanowić dodatkowe wsparcie w procesie terapii.
W niektórych przypadkach pomocne mogą być także leki. Są one podawane doraźnie lub okresowo w sytuacjach, kiedy pacjent bądź pacjentka doświadczają silnych objawów, np. lęku, że ich codzienne funkcjonowanie jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe, a psychoterapia nie przyniosłaby w takim stanie efektów. Same leki nie prowadzą jednak do wyleczenia, jak może mieć to niekiedy miejsce chociażby w depresji.
Pacjent w relacji z terapeutą ma możliwość przyjrzenia się swojemu funkcjonowaniu oraz doświadczenia swoich trudności w atmosferze zrozumienia, szacunku i bezpieczeństwa, dzięki czemu ma również możliwość nauczenia się i przećwiczenia innych, nowych i zdrowszych reakcji. Terapeuta motywuje także pacjenta do wprowadzania zmian poza gabinetem. Z czasem nowe wzorce myślenia, odczuwania i zachowania utrwalają się, prowadząc do poprawy samopoczucia pacjenta, polepszenia jakości relacji interpersonalnych i zwiększenia stabilności funkcjonowania psychicznego.
O prowadzonej w PROPSYCHE terapii przeczytasz tutaj.
Czytaj więcej na temat: Zaburzenie osobowości borderline…
